Η Πορτογαλική Δημοκρατία (Πορτογαλικά: República Portuguesa) βρίσκεται στο δυτικό άκρο της Ιβηρικής χερσονήσου στην νοτιοδυτική Ευρώπη. Βόρεια και ανατολικά συνορεύει με την Ισπανία ενώ νότια και δυτικά βρέχεται από τον Ατλαντικό ωκεανό. Η χώρα περιλαμβάνει και δύο αρχιπελάγη στον Ατλαντικό, τις Αζόρες και την Μαδέρα. Έχει έκταση 92.090 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό 10.707.924 κατοίκους, με βάση τις εκτιμήσεις του 2009. Πρωτεύουσα της χώρας είναι η Λισσαβόνα.
Πήρε αυτή την ονομάσια κατά τον 11ο αιώνα μ.Χ. από την παλιότερη ονομασία της πόλης Πόρτο που ήταν Portus Cale ή Portucale ή Portucalia.
Η χώρα στην αρχαιότητα αναφερόταν ως Λουζιτανία και οι ελληνικές πηγές ανέφεραν τους κατοίκους ως Βακκαιούς, Καλλαικούς , Ουετονούς και Καρπετανούς. Επίσης οι κάτοικοι αναφέρονταν και ως Λουσιτανοί. Οταν επικράτησαν οι Καλλαικοί, η χώρα ονομάστηκε Καλλαικία -είναι η σημερινή Γαλικία, στο βορά, που ανήκει τώρα στην Ισπανία. Τα παράλια της χώρας είχαν αποικισθεί από τους Φοίνικες και τους Καρχηδόνιους. Η χώρα κατακτήθηκε ύστερα από σκληρή αντίσταση, από τους Ρωμαίους, που την κράτησαν στην κατοχή τους περίπου 500 χρόνια. Οι Ρωμαίοι την ονόμασαν "επαρχία Λουσιτανίας".
Το 409 μ.Χ. η χώρα κατακτήθηκε από βόρειους λαούς, τους Αλανούς, τους Σουηβούς και τελικά τους Βησιγότθους. Τον 8ο αιώνα μ.Χ. κατακτήθηκε από τους Σαρακηνούς και αποτέλεσε χαλιφάτο.
Το 953 μ.Χ. οι ηγεμόνες της Αστουρίας έδιωξαν τους κατακτητές και απελευθέρωσαν την Λισσαβόνα. Ο Φερδινάνδος της Καστίλης κατάκτησε όλη τη χώρα και της έδωσε το όνομα "Πορτογαλία". Γύρω στο 1110 ο Αλφόνοσος ο ΣΤ βασιλιάς της Καστίλλης παραχώρησε την Πορτογαλία ως κομητεία στον γαμπρό του, δηλαδή το σύζυγο της κόρης του, Ερρίκο της Βουργουνδίας. Ο Ερρίκος σταδιακά ανεξαρτητοποιήθηκε πλήρως και ο διάδοχός του, δηλαδή ο γιος του Αλφόνσος, όταν νίκησε τους Άραβες το 1136 ανακηρύχθηκε από το στράτευμα βασιλιάς.
Από τότε ξεκινά η ανεξάρτητη ιστορία της Πορτογαλίας, που γρήγορα εξελίχθηκε σε μεγάλη ναυτική και αποικιοκρατική δύναμη Ανακάλυψαν το νησί Μαδέρας στις Καναρίους Νήσους, το Πράσινο Ακρωτήριο στην Αφρική και το 1480 το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας. Στη συνέχεια οι Πορτογάλοι ανέπτυξαν αποικιακό κράτος στην Αφρική, την Ινδία και τη Νότια Αμερική, ενώ θαλασσοπόροι της χώρας έφτασαν μέχρι την Ιαπωνία και την Κίνα.
Το 1526 εδραιώθηκε στην Πορτογαλία η Ιερά Εξέταση και αυτό ανέστειλε την πολιτισμική άνθιση της χώρας, αλλά προκάλεσε και κοινωνικά προβλήματα, που σε συνδυασμό με την παραμέληση της γεωργίας και την άνοδο των ισπανικών δυνάμεων, οδήγησε στην κατάληψη της χώρας από τον Ισπανό βασιλιά Φίλιππο Β΄ και μέχρι το 1640 η Πορτογαλία κυβερνιόταν από αντιβασιλέα, εκπρόσωπο του βασιλιά της Καστίλης. Οι πίεση των ισπανικών συμφερόντων σε συνδυασμό με την ανάπτυξη του ολλανδικού κράτους στη θάλασσα και στο εμπόριο, έφερε το μαρασμό στην οικονομία της Πορτογαλίας. Οι Ολλανδοί κατέκτησαν τότε τις περισσότερες αποικίες των Πορτογάλων.
Το 1640, με την ευκαιρία της επανάστασης της Καταλονίας, επαναστάτησαν εναντίον των Ισπανών και οι Πορτογάλοι. Ανέκτησαν την ανεξαρτησία τους, αλλά ακολούθησε 25ετής πόλεμος με την Ισπανία. Ανέκτησε τη Βραζιλία και τις αφρικανικές της αποικίες, αλλά αναγκάστηκε να παραχωρήσει τη Βομβάη των Ινδιών στη Βρετανία και τη Θέουτα, στα βόρεια παράλια του Μαρόκου, στην Ισπανία. Το 1775 η Πορτογαλία ταύτισε την εξωτερική της πολιτικής με της Αγγλίας και συμμετείχε σε όλους τους πολέμους εναντίον της Γαλλίας με αποτέλεσμα το 1807 να κατακτηθεί από τα νικηφόρα τότε γαλλοϊσπανικά στρατεύματα.
Όταν αποχώρησαν τα γαλλοϊσπανικά στρατεύματα στην Πορτογαλία άρχισε μια μακρά περίοδος κοινωνικών και δυναστικών ταραχών, με βασικότερο αίτιο του τριγμού της οικονομίας την ανεξαρτησία της Βραζιλίας το 1822. Η χώρα ταλανίστηκε επί σχεδόν ένα αιώνα.
Το 1908 ο βασιλιάς της Πορτογαλίας ανέθεσε έκτακτες εξουσίες στον Φράνκο, γεγονός που προκάλεσε επαναστατικά κινήματα και οδήγησε στη δολοφονία του βασιλιά και του διαδόχου του. Το 1910 η βασιλεία ανατράπηκε και ανακηρύχθηκε πρώτος πρόεδρος της χώρας ο Εμανουέλ ντε Αριάγκα. Όμως αυτό δεν έδωσε τέλος στις εξεγέρσεις και μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο στην χώρα εδραιώθηκε το 1926 η δικτατορία του Αντόνιο ντε Ολιβέιρα Σαλαζάρ. Στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο η χώρα αρνήθηκε για πρώτη φορά να ταυτιστεί με την εξωτερική πολιτική της Βρετανίας και έμεινε ουδέτερη. Από το 1961 έως το 1974 η Πορτογαλία προσπάθησε να διατηρήσει με πολέμους τις αποικίες που της είχαν απομείνει αντιμετωπίζοντας παράλληλα και οξύτατα εσωτερικά προβλήματα
Τον Απρίλιο του 1974 έγινε η "Επανάσταση των Γαρυφάλλων" όπως ονομάστηκε το αναίμακτο πραξικόπημα από αριστερούς στρατιωτικούς, οι οποίοι και οδήγησαν τη χώρα στη δημοκρατία. Παράλληλα η χώρα απέδωσε την ανεξαρτησία στις αποικίες της και επέστρεψαν στην Πορτογαλία πάνω από ένα εκατομμύριο Πορτογάλοι μετανάστες -κυρίως από την Ανγκόλα και τη Μοζαμβίκη. Η τελευταία αποικία που παρέδωσαν ήταν το Μακάου, που αποδόθηκε στην Κίνα το 1999. Το 2002 οι Πορτογάλοι αναγνώρισαν και επίσημα την ανεξαρτησία του Ανατολικού Τιμόρ.
Το 1986 η Πορτογαλία έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (τότε Ε.Ο.Κ.) και το 1999 μπήκε στη ζώνη του ευρώ.
Η Πορτογαλία είναι Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Δικαίωμα ψήφου έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.
Από το 1910, αρχηγός κράτους είναι ο εκάστοτε Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Σημερινός πρόεδρος είναι ο Ανίμπαλ Καβάκο Σίλβα. Ο Σίλβα εξελέγη για πρώτη φορά το 2006 από τον πρώτο γύρο και επανεξελέγη τον Ιανουάριο του 2011. Πρωθυπουργός ο Πέδρο Πάσους Κοέλιου.
Διοικητικά η Πορτογαλία χωρίζεται σε πέντε περιφέρειες:
Αλεντέχιο
Αλγκάρβε
Κέντρο
Λισσαβόνα και Κοιλάδα του Τάγου
Βορράς
Σύμφωνα με εκτιμήσεις για το 2009, το προσδόκιμο ζωής στους άνδρες είναι 74,95 χρόνια, στις γυναίκες 81,69 χρόνια και στο σύνολο του πληθυσμού τα 78,21 χρόνια.
Οι μεγαλύτερες πόλεις με τον πληθυσμό τους είναι:
Λισσαβόνα - 2.547.665
Πόρτο - 1.509.958
Μπράγκα - 754.830
Αβέιρο - 460.157
Κοΐμπρα - 430.845
Φάρο - 391.819
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου