"Η ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ" ΤΟΥ ΕΛ ΓΚΡΕΚΟ

Ο Ελ Γκρέκο ζωγράφισε την “Κοίμηση της Θεοτόκου” (αυγοτέμπερα σε ξύλο)κοντά στο τέλος της κρητικής του περιόδου, ​​κατά πάσα πιθανότητα πριν από 1567. Η υπογραφή του Ελ Γκρέκο «Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ο δείξας» στη βάση του μεσαίου κηροπηγίου ανακαλύφθηκε το 1983 από τον αρχαιολόγο – βυζαντινολόγο κ.Γιώργο Μαστορόπουλο. Καθαρίστηκε και συντηρήθηκε από τον κ. Μπαλτογιάννη. Στο ναό βρίσκεται από το 1850 περίπου. Ενα εξαιρετικό έργο της νεανικής ηλικίας του μεγάλου ζωγράφου, που δείχνει πόσο ώριμος τεχνίτης της «βυζαντινής» τεχνικής και τεχνοτροπίας ήταν ο Θεοτοκόπουλος όταν έφευγε από την Κρήτη (1567), αλλά και κοινωνός της ορθοδόξου πνευματικότητας.

Η ανακάλυψη της Κοιμήσεως οδήγησε στην αναγνώριση των άλλων τριών έργων του (“το Τρίπτυχο της Μοντένα” [1568], “ο Άγιος Λουκάς ζωγραφίζει την Παναγία” [1567] και “η Προσκύνηση των Μάγων” [1567]) και στη συνέχεια την αποδοχή ως αυθεντικών περισσοτέρων έργων του, υπογεγραμμένων ή μη (όπως “το Πάθος του Χριστού” ζωγραφισμένα [Πιετά με Αγγέλους] το 1566).

Αυτή η ανακάλυψη αποτέλεσε μια σημαντική πρόοδο στην κατανόηση του σχηματισμού του Ελ Γκρέκο και πρόωρη σταδιοδρομία του. Το έργο συνδυάζει την κρητική σχολή και τον ιταλικό μανιερισμό ως τεχνοτροπία και εικονογραφικά στοιχεία. Ο Ελ Γκρέκο πλέον θεωρείται ως καλλιτέχνης με μια εκπαίδευση διαμορφωμένη στην Κρήτη. Μια σειρά από έργα αναδεικνύουν το στυλ του νεαρού Ελ Γκρέκο, κάποια ζωγραφισμένα ενώ ήταν ακόμα στην Κρήτη, κάποια από της περιόδου του στη Βενετία και κάποια από τη μετέπειτα παραμονή του στην Ρώμη.

Η εικόνα, η οποία παραμένει ως αντικείμενο λατρείας στην εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Σύρο, πιθανώς μεταφέρθηκε στο νησί κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, από Ψαριανούς εποίκους, πράγμα που δικαιολογεί και την ονομασία της εκκλησίας. Η εικόνα φέρει όλα τα στοιχεία για το καθιερωμένο μοτίβο για το θέμα αυτό, το οποίο ήταν πολύ κοινό στην Ορθόδοξη Εκκλησία με την οποία ο Ελ Γκρέκο ανατράφηκε και επηρεάστηκε από αυτή. Παρ ‘όλα αυτά, έχει χάσει κάποια στοιχεία της παραδοσιακής βυζαντινής λιτότητας, υιοθετώντας χαρακτηριστικά τηςΑναγέννησης.

Έχει όμως ακόμα και κάποιες μικρές παραλλαγές, αντί π.χ. της αυστηρής σύνθεσης με τους δύο άξονες σε ορθή γωνία, παρουσιάζεται εδώ μια περισσότερο δυναμική σύνθεση με την ελαφρά διαγώνια τοποθέτηση της Παναγίας και τη σχεδόν ομόλογη του Χριστού, που σκύβει προς την Παναγία. Εχει ακόμη επισημανθεί η ιταλική καταγωγή του κηροπηγίου και του περιστεριού. Οι λεπτομέρειες αυτές δίνουν το στίγμα της εποχής, του τόπου, αλλά και των αναζητήσεων του μεγαλοφυούς καλλιτέχνη.

Η σύνθεση της “Ταφής του Κόμη Οργκάθ” έχει στενή σχέση με την βυζαντινή εικονογραφία της “Κοιμήσεως της Θεοτόκου”. Τα παραδείγματα που έχουν χρησιμοποιηθεί για να υποστηρίξει αυτή την άποψη έχουν μια στενή σχέση με την εικόνα της “Κοιμήσεως της Θεοτόκου” του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, που ανακαλύφθηκε το 1983 στην εκκλησία με το ίδιο όνομα στη Σύρο. Η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα πιστεύει ότι μια τέτοια σύνδεση υπάρχει. Ο Robert Byron, σύμφωνα με τον οποίο ο εικονογραφικός τύπος της “Κοιμήσεως της Θεοτόκου” ήταν το συνθετικό μοντέλο για την “Ταφή του Κόμη Οργκάθ”, ισχυρίζεται ότι ο Ελ Γκρέκο ως γνήσιος βυζαντινός ζωγράφος εργάστηκε καθόλη τη ζωή του με ένα ρεπερτόριο των κατασκευαστικών στοιχείων και μοτίβων κατά βούληση, ανάλογα με τις απαιτήσεις και την εκφραστική αφήγηση της τέχνης.

Πηγή: http://olympia.gr/2013/08/15/%CE%B7-%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CE%BF%CE%AF%CE%BC%CE%B7%CF%83%CE%B7%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CE%BF%CF%84%CF%8C%CE%BA%CE%BF%CF%85-%CF%84%CE%BF/

Πηγή Φωτογραφιών: Fashionart Lover